लौ खत्तम, सबैले छोडे पछि त पार्टीमा त अध्यक्ष मात्रै ?

महेन्द्र यादव, बाबुराम भट्टराई नेतृत्वको सरकारमा सिंचाई मन्त्री थिए । ‘प्रिपेड घुस लिएको’ भन्दै उनी ‘बदनाम’ पनि भए । भलै, उनले त्यसको प्रतिरक्षा गरे र तत्कालिन प्रधानमन्त्री भट्टराईले पनि साथ दिए । यो नेपाल हो, त्यति बेला उनको पद भने गएन किनकी यादव मधेसी मोर्चाका एक प्रमुख घटक तराई मधेस लोकतान्त्रिक पार्टी, नेपालका अध्यक्ष थिए । ‘घुस काण्ड’मा फसेका भन्दै श्रम मन्त्रीद्धय सरिता गिरी र मालेका कुमार बेलबासेको पद गयो तर यादव भने जोगिए, भट्टराई रहुन्जेल उनी गर्बका साथ झन्डा हल्लाई नै रहे ।
नेकपा एमाले छाडेर मधेसमा क्रान्ति गर्न महन्थ ठाकुरसँगै तराई मधेस लोकतान्त्रिक पार्टीमा गए र महामन्त्री पनि भए । तर, ठाकुरसँग रहुन्जेल उनले मन्त्री त, के सहायक/राज्य मन्त्री पनि पाएनन् । त्यसैले यादवलाई झोक चल्यो । र, उनले पार्टी फुटाए र तराई मधेस लोकतान्त्रिक पार्टी, नेपाल भनी नयाँ पार्टी नै बनाए र त्यसको अध्यक्ष चाँही आफु भए । लगत्तै फ्याटटै मन्त्री पनि ! गरीखाऊ यादवजी भन्नेहरु धेरै नै देखिए ।

अहिले समय बदलियो । महन्थसँगै क्रान्ति गर्न निस्केका यादव अब पार्टीमा एक्लै पर्लान जस्तो मात्रै देखिएन, राजनीतिक रुपमा घर न घाटको हुने खतरा पनि बढदै गएको छ । किनभने, उनका पछि लागेर आएका ९ जना सभासद मध्ये ७ जनाले उनलाई छाडेर गई दिएका छन् । त्यो पनि पदाधिकारीको जिम्मेवारीमा रहेकाले नै,  यादववाट ‘मधेसमा क्रान्ति हुने’ देखेनन् क्यारे ! शुक्रवारवाट औपचारिक रुपमा नै छाडिदिए । यादबजी, अब के गर्नु त ? राजनीति भनेको नै यस्तै त्यस्तै नै त रहेछ, चित्त वुझाउनुहोस् ।

यादवलाई छाडेर जाने पाँच शिर्ष नेता, गौरमा, 
 तस्विर सौजन्यः मदन ठाकुर  

चुरो कुरामा नै जाऊ...
अन्तरिम चुनावी मन्त्री परिषदका अध्यक्ष खिलराज रेग्मीको आज्ञामा प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रीपरिषद कार्यालयका सचिव कृष्णहरी बाँस्कोटाले बिजय गच्छदारलाई बैठकमा आउनु भन्दै पत्र लेखेर पठाएका थिए । तर मधेसी जनअधिकार फोरम, लोकतान्त्रिकका अध्यक्षसमेत रहेका गच्छदार भने हिजोको बैठकमा देखा परेनन । बैठकमा नआई गच्छदार कता गए त ? भनेर सोधखोज पनि भयो त्यहाँ । कुरा बुझदै जाँदा थाहा भयो, गच्छदार त रौतहटको सदरमुकाम गौरमा पो पुगेका रहेछन् ।
गौर पुगेका गच्छदारले त यादवसँगै तमलोपावाट ‘मधेस क्रान्ति गर्न’ निस्केका मध्ये ५ जना सभासदलाई लाने औपचारिक कार्यक्रम पो आयोजना गरिरहेका रहेछन् । सार्वजनिक कार्यक्रम अर्थात आमसभा नै राखेर यादव नेतृत्वमा रहेका महामन्त्री गोबिन्द चौधरी, सह–महामन्त्री अरबिन्द साह, कोषाध्यक्ष रमणी राम तथा केन्द्रिय सदस्यद्धय चन्दन साह र उर्मिला महत्तोलाई फुलमाला लगाएर लोकतान्त्रिक फोरममा भित्रयाइरहेका पो रहेछन् ।
गच्छदारले गौरमा आफ्ना पार्टीका महत्वपुर्ण तथा जिम्मेवारी नेतालाई चुढेर लगिरहदाँ अध्यक्ष यादव भने सिंहदरवारस्थित, राष्ट्रिय योजना आयोगको हर्क गुरुङ हलमा निराश मुद्रामा बसिरहेका थिए, तस्बिर हेर्नुहोस, आफै पत्ता लगाउनु हुन्छ । शिरमा थोरै मात्र कपाल भएका यादवको अनुहार हर्क गुरुङ हलमा निकै अध्याँरो देखिन्थ्यो । तर, त्यो त सबैले वुझ्न भने सकेनन् । खुकरीको चोट अचानोलाई मात्र थाहा हुन्छ भन्छन,  के गर्नु ? यादवले पनि त्यही सोचेर बसे होलानजस्तो लाग्छ, हर्क गुरुङ हलमा (यो चाँही मेरा अनुमान) ।
हुन त महामन्त्री गोबिन्द चौधरी, ज्ञानेन्द्र शाही कालमा कृषी तथा सहकारी सहायक मन्त्री भएका ब्यक्ति हुन् । राजतन्त्रको वकालत गर्ने उनै चौधरीलाई रौतहट–५ वाट जनताले भने गणतन्त्र नेपालको संविधान लेख्न भारी मत दिए । बबन सिंहजस्ता ‘अपराधी’लाई त आफ्नो ‘अमुल्य’ मत दिएर जिताउने ‘रौतहटेली राजनीतिक चेतना’ले शाहीकालमा मन्त्री भएका चौधरीलाई नजिताउने त कुनै कुरा नै थिएन् । त्यसैले त जिताई दिएर सिंहदरबारमा पठाए । तर याद गर्र्नुहोस, शाही कालका मन्त्री भएर पनि निर्वाचन जित्ने चौधरी मात्र एक्ला भाग्यमानी नेता हुन् ।
हुन त चौधरी नेपाली कांग्रेसका तर्फवाट ०४८ सालमा तत्कालिन क्षेत्र नं ३ बाट बिजयी भएका नेता पनि हुन । ०५१ र ०५६ को चुनावमा कांग्रेसको बागी नेता निर्वाचनमा त उठे तर दुवैमा हारे ।  कांग्रेसको राजनीतिवाट मन भाडिरहेका बेला पुर्व राजा ज्ञानेन्द्रले भने उनलाई पत्याई दिए र आफ्नो क्याबिनेटमा सदस्य नै बनाए । यो भयो, बिगतका कुरा ।
चौधरीले तमलोपा, नेपाल छोडेको घोषणा केही हप्ता अघि नै गरेका हुन् तर अरु पार्टीमा भने गइसकेका भने थिएनन् । त्यसैले पार्टी छोडेर बसेका चौधरीलाई आफ्नो पार्टीमा ल्याउन भनेर सदभावना पार्टी अध्यक्ष राजेन्द्र महत्तोले निकै प्रयास भने नगरेका होइनन । चन्द्रनिगाहपुर बजारमा (रौतहट)मा महत्तोले चौधरीलाई भेटेर कुराकानी पनि गरे । जुन दिन सर्लाहीमा महत्तोका पार्टी निकट बिद्यार्थी संगठनको राष्ट्रिय सम्मेलन भइरहेको थियो । त्यही बिहान उनको चौधरीसँग कुराकानी भयो, चौधरीलाई छोडेर सम्मेलन उदघाटन गर्न गएका थिए, महत्तो । चौधरीले के के सर्त राखे, त्यो त सबै थाहा भएन तर  यो बुझन् चाँही गा¥हो थिएन कि चौधरीको माग भने महत्तोले पुरा गर्न सकेनन् । त्यस पछि गच्छदारसँग कुरा अघि वढयो, माग उतै पुरा भयो होला र त उनी उत्तै गएको ।
यादवलाई चौधरीसँगै छोडेर जाने चन्दन साह पनि छन, जो रौतहटका नै हुन् । समानुपातिक कोटा (तमलोपाबाट)मा  साह सभासद भएका हुन् । दुई-दुई जना एउटै जिल्लाका पुर्व सभासद भएकाले पनि गच्छदारले कार्यक्रम गौरमा राखिएको अनुमान गर्न कुनै गा¥हो छैन् ।
यता, ‘प्रभावशाली’ सहयोगीले नै छोडे पछि यादब भने निकै नै तनाबमा छन् । सो अघि पार्टीका प्रबक्ता नै रहेका पुर्व सभासद रामाशिष गुप्ताले पनि यादवलाई छोडेर महत्तोको सदभावना पार्टीमा गइदिएका थिए । अब अध्यक्ष यादवसँग सह–अध्यक्ष दानबहादुर चौधरी र अर्का एकजना पुर्व सभासद मात्रै बाँकी  छन । सरकारवाट हटे लगत्तै ७–७ जना पुर्व सभासद गुमाएका अध्यक्ष यादवले आफ्नो पार्टीमा भने उपेन्द्र यादव नेतृत्वको फोरम, नेपालवाट शिबपुजन राई (यादव)लाई ल्याउन भने सफल भएका थिए । महन्थ ठाकुरलाई पराजित गर्ने उनै राई भने राहादानी दुरुपयोग गरेका अभियोगमा जेलनेल भोगिसकेका ‘महान नेता’ हुन् । तीनले यादवलाई अब के नै गर्लान ? मलाई चाँही पत्यार लाग्दैन् ।
प्रत्यक्ष निर्वाचित भएर सभासद भएका कुनै पनि ब्यक्ति अब यादवसँग छैनन । स्वयं यादव पनि समानुपातिक कोटामा पहिलो लिस्टमा भएकाले मात्रै सभासद भएका हुन् । निर्वाचनमा यादवले जित्ने ठाउँ देखिदैन किनभने शुक्रवार मात्रै गएका ५ जना सभासदले सो पार्टीमा रहेका अन्य जिल्ला र गाउँस्तरका  नेता स्वभाविक रुपमा लाने नै छन् ।
त्यस माथी सर्लाही घर भएका यादवको जिल्लाका मात्रै मधेसवादी दलका ६ जना त अध्यक्ष मात्रै छन् । सर्लाहीमा निर्वाचन क्षेत्र छ वटा छन, मधेसवादी दलका अध्यक्ष पनि  छ जना नै, एक-एकवटा निर्वाचन क्षेत्रवाट लडयो भने पनि छ जना अध्यक्षले नै प्रत्यक्षमा उम्मेदवारी दिनुपर्छ । त्यसमाथी कांग्रेस, एमाले र माओवादी पनि सर्लाही नभएका भने होइनन, सर्लाही मै चुरे भावर पनि छ । त्यो पनि कमजोर शक्ति भने होइन, त्यसमाथी चुरे भावरको जन्म नै सर्लाहीमा नै भएको हो । उत्तरी क्षेत्रमा चुरे भावरको बढी नै प्रभाव छ ।

त्यसैले माथीका तथ्य र घटनाक्रम हेर्दा तमलोपा, नेपाल पार्टी नै मासिन सक्ने खतरा प्रबल हुदैँ गएको छ । अध्यक्ष भएर अर्को पार्टीमा प्रवेश गर्ने कुरा पनि भएन, न त एकताका लागि बार्गेनिङ गर्ने शक्ति नै अब यादबसँग बाँकी छ । राजनीतिमा असम्भव भन्ने कुरा त हुदैन, सानो शक्ति ठुलो हुन सक्छ, ठुलो सानो तर पनि समस्या भने बढी नै छ यादवसँग । हिजोको जस्तो स्थीति र तागत स्वभाविक रुपमा यादवसँग अब हुने छैन् ।  अब यादवले के गर्लान ? त्यो भने हेर्न बाँकी छ ।

तर, यसले एउटा पाठ भने सिकाएको छ कि राजनीति विचार र सिद्धान्तले मात्रै चल्छ, न कि भीड जम्मा गरेर र सत्ताको बलले रोकेर । त्यो दृश्टान्त यादवले देखाएका छन् ।